Op een warme, zonovergoten woensdagmiddag was hartje Leuven the place to be voor iedereen die prof. dr. Rudi Vermote’s emeritaat wilde meevieren. Reeds in de Naamsestraat verzamelden vrienden, collega’s en kennissen zich bij het parkeren van de fiets, net zoals in de studententijd.
De binnenplaats van het STUK, het Leuvens kunstencentrum, was een heuse ontmoetingsplaats waar men Rudi en zijn vrouw Dominique kon begroeten en feliciteren. Mede dankzij het mooie weer en de vele leuke collega’s had het iets weg van een feest, waar mensen blij zijn elkaar te ontmoeten, zich verbonden voelen en met een lichte excitatie uitkijken naar wat staat te komen. Het “feest” in dit geval, was een creatief evenement, ineen gestoken door het team van Rudi’s afdeling.
In een huiselijk ingericht zaaltje, nam dr. Karoline Martens, collega-psychiater van Rudi op KLIPP in Kortenberg, het woord. Met een gedicht van T.S. Eliot illustreerde ze Rudi’s bioniaanse natuur en zijn voorliefde voor impliciete processen. “Zijn niet aflatende drang om alles open te houden en zijn oog voor basic assumptions en groepsfenomenen hebben een grote bindende en containende uitstraling op de afdeling gehad.”, zo vertelde ze. De gedachte overviel haar: “Oh my God, ik heb naast Jezus geleefd zonder het te beseffen.” Ze beschreef hoe moeilijk het was om Rudi’s impact als psychiater en collega te evoqueren. “Je eren met schoonheid is misschien hetgeen je het meest recht zou doen.” zei ze en misschien hadden zij en het team er daarom voor gekozen om via drama uit te beelden hoe het werken met Rudi op de afdeling verliep. We waren als publiek getuige van wat ze beschreven als het brandmerk van hun manier van werken: “een oprechtheid in het delen van ervaringen en emoties met een houding van steeds naar binnen te keren en van daaruit contact te maken, met respect voor de juiste afstand en voor ieders eigenaardigheid”. Rudi werd op het einde gevraagd om tussen hen in plaats te nemen op de sofa, omringd door zijn teamleden. Dit leverde een warm, huiselijk beeld op, net een familieportret, vol dankbaarheid.
Als verrassing nodigden ze Friederike Vonrauch uit, een fotografe die voornamelijk details van gebouwen fotografeert. Ze toonde enkele werken van details van plaatsen, waar de meeste mensen voorbij wandelen. Uit haar foto’s spraken ruimte, stilte, tijd, oneindigheid. Ze beschreef zichzelf als een intuïtieve fotografe, die haar inspiratie vanuit de diepte laat komen, van waar geen woorden zijn.
Daarna was het tijd voor het meer officiële gedeelte van de dag: de academische zitting in de promotiezaal van de universiteitshal. Het welkomstwoord kwam van prof. dr. Filip Bouckaert en werd gevolgd door een laudatio van prof. dr. Wim Robberecht.
Reading Bion, Rudi Vermote, New Library of Psychoanalysis Teaching Series
Vervolgens bracht dr. Marc Hebbrecht enkele herinneringen aan zijn eerste ontmoeting met Rudi Vermote in zijn assistententijd en vertelde hoe hun professionele levens zich voortdurend hebben gekruist. “Dankzij Rudi was het mogelijk om in Kortenberg intensieve psychotherapie te doen.”, zo schreef hij in het liber amicorum. “Rudi is in het Universitair Psychiatrisch Centrum Kortenberg zeer verdienstelijk geweest bij het standhouden van het psychodynamisch model in de residentiële behandeling van patiënten met persoonlijkheidsstoornissen waarbij een evidence-based model geïnspireerd op de MBT-benadering van Fonagy werd gecombineerd met het denken van Bion.”, aldus Marc Hebbrecht. Hij vermeldde ook Rudi’s belangrijk werk over de ongedifferentieerde zone van het psychisch functioneren waarin hij het late werk van Bion verbindt met recente neurowetenschappelijke bevindingen. In het liber amicorum verwijst Trui Missinne naar Rudi’s Bion-boek met de woorden “zijn eigen Sagrada Familia”.
Johan De Groef sprak over zijn ervaringen met Rudi in het postgraduaat psychoanalytische psychotherapie, een opleiding onder Rudi’s professorale leiding. De vragen “Waar is Rudi?” en “Is Rudi er?” werden er vaak gesteld, getekend door een hoopvolle verwachting en een verlangen naar antwoorden op heel veel kleine, dagdagelijkse vragen. Rudi onthaalde ze warm en bemoedigend. Volgens Johan De Groef verwezen deze vragen naar “de veelvoudigheid en verdeeldheid van betrokkenheid en aanwezigheid van Rudi”.
Ook Lut De Rijdt riep herinneringen op aan hun assistententijd samen, toen Rudi haar een bonsaiboompje cadeau deed. Ze was gegrepen door Rudi’s liefde voor Japan en het zenboeddhisme. Voor haar incarneert Rudi waarden als tijdloosheid, niet vooringenomen zijn, de dingen laten binnenkomen. Ze beschreef hoe hij haar, ook in de fotografie, heeft weten te raken door haar even een diva te laten voelen onder zijn rustig scannende blik. “Rudi is een man van vele levens, van transformaties die eindeloos doorgaan, waardoor we vergeten dat er ook een afscheid komt.”, zo besloot ze.
Als laatste was Rudi Vermote zelf aan het woord. Via vragen als “Waar is de mind?” en “Als je minder verstand hebt, heb je dan ook minder mind?” beschreef hij verschillende lagen van ons psychisch functioneren: het logisch denken, het droomdenken en de zone buiten taal en denken, waar er verlangen noch herinnering is. Het leek wel of hij, bevrijd van de druk van onderzoeksresultaten, zich kon overgeven aan de vrije associatie waardoor hij zijn fascinatie voor impliciete processen, voor “dat wat niet te vatten is”, de vrije loop kon laten en we allemaal konden meegenieten van gedachten, beelden, gedichten en foto’s.
Het Odysseia ensemble zorgde voor de muzikale opluistering van deze academische zitting en de daaropvolgende feestelijke receptie was de afsluiter van een prachtige dag!
