Waarom oorlog?

Dit kleine boekje, Freud and war, is een vertaling uit het Frans, en werd voor het eerst uitgegeven door de Zwitserse lacaniaans geïnspireerde psychoanalytica met journalistieke ervaring, Marlene Belilos, in 2011. Het voorliggende boek werd aangevuld met de Engelse vertaling door Mark Solms van een cruciale tekst van Freud uit 1915, Wir und der Tod. Zonder dit hoofdstuk, dat een scharnierfunctie heeft gekregen in de Engelse uitgave, is het werkje eigenlijk pover en teleurstellend en beantwoordt het mijns inziens niet aan de waarderende beoordelingen op de achterflap. De befaamde briefwisseling tussen Einstein en Freud in 1932, had veel meer uitgewerkt kunnen worden vanuit een historisch perspectief, waarin men de ontwikkeling van Freuds inzichten omtrent de doodsdrift en haar onlosmakelijke verbondenheid met de levensdrift had kunnen aantonen. De tekst uit 1915, in het klimaat van de Eerste Wereldoorlog met de mobilisatie van Freuds zonen geschreven, is van historisch belang, aangezien het informeert omtrent de evoluerende gedachtegang van Freud in verband met zijn inzichten in de verknoping van levens- en doodsdrift. In dit essay, een herwerkte versie van Freuds toespraak tot de Joodse Loge, B’nai B’rith, in Wenen, kan men een uitwerking herkennen van het effect van de oorlog op de menselijke beleving van leven en dood. Was dit voor Freud, zo weinig toegankelijk op emotioneel vlak voor zijn naasten, de manier om de eigen angst voor dood van die naasten, van zichzelf, te bevatten? ‹Wens je het leven te verdragen, bereid je dan voor op de dood› (eigen vertaling), luidt de slotzin.