DSM in vraag gesteld!
Een lichtflits aan de sombere hemel van de Geestelijke Gezondheid in België!
Belgische Vereniging van Psychoanalyse (BVP) is opgetogen met de invraagstelling door de Hoge Raad van Gezondheid (HRG) van het gebruik van DSM en CIM als referentie-instrumenten voor diagnose en behandeling van psychisch lijden.
Deze “classificatie”-instrumenten, zo zegt de HRG [i]ons, “laten niet toe de symptomen goed te begrijpen, evenmin geven ze een aanwijzing omtrent de behoeften van behandeling of de prognose”, en zo voegt ze eraan toe, dat “het nuttiger is van de combinatie van factoren die aan de basis liggen van de symptomen te begrijpen dan een categorie te bepalen.”
Hiermee erkent de HGR opnieuw het unieke van het psychische lijden bij elk individu, bij elke patiënt, als de essentiële bezorgdheid van alle hulpverleners werkzaam in het veld van de ggz. Het belang van de betekenis van de symptomen en het mogelijke impact van de omgeving nemen zo terug een centrale plaats in. Deze stellingname kunnen we alleen maar toejuichen.
Instrumenten zoals de DSM werden lange tijd gebruikt in de hoop van de geestelijke aandoeningen een wetenschappelijk conforme plaats te geven naast andere aandoeningen en zodoende een evenwaardig en financieel haalbaar middelenbeleid mogelijk te maken voor de noodzakelijke zorgbehoeften van het psychische lijden.
We kennen ondertussen de nadelige gevolgen van het gebruik van de DSM op de praktijk in het veld van de ggz.
Met de beslissing van de HGR om dit gebruik in vraag te stellen, komen we terug bij de noodzaak uit om het menselijke lijden eerder vanuit zijn complexiteit te benaderen en een meer geïndividualiseerde benadering voorop te stellen in plaats van een protocollaire.
Inderdaad veronderstelt de begeleiding van psychisch lijden een zorgzame aanpak waarbij een kader van vrij spreken zonder angst voor beoordeling een noodzakelijke voorwaarde is. Ook voor de hulpverlener geldt dat hij zich voldoende vrij en innerlijk beschikbaar moet voelen om aandachtig naar elk geestelijk lijden te luisteren, daarbij gesterkt door een degelijke theoretische vorming.
De psychoanalytische opleiding die de BVP organiseert is precies om deze redenen gestoeld op beide voorwaarden.
We moeten ons blijven inzetten voor de verdediging van een behandelruimte die het individuele denken van elke patiënt blijft mogelijk maken. Het huidige zorgsysteem In België is nog sterk gekleurd door deze ondertussen voorbijgestreefde visie, waar de nadruk op de protocollaire benadering de patiënten en hun reële behoeften naar het tweede plan dreigt te verschuiven. Bovendien worden hulpverleners voor een ethisch dilemma geplaatst waarbij ze hun tijd moeten verdelen tussen de administratieve opdrachten die van hen gevraagd worden en de professionele kerntaak van goede zorg voor hun patiënten.
De lobby’s die een psychologie en psychiatrie volgens deze verouderde beleidsvisie voorstaan zullen wellicht reageren, maar de stellingname van de HGR is alvast een heldere lichtflits, een mooie aanmoediging, aan de nog sombere hemel.
Bijkomende informatie :
- Perscommuniqué FOD : https://www.health.belgium.be/sites/default/files/uploads/fields/fpshealth_theme_file/20191021_hgr-9360_dsm_pb_vweb.pdf
- Adviesdocument FOD over gebruik van DSM : https://www.health.belgium.be/sites/default/files/uploads/fields/fpshealth_theme_file/hgr_9360_dsm5.pdf
- Le CSS organise une journée d’échanges sur ce sujet le jeudi 5 mars 2020 :
Renseignements sur leur site
https://www.health.belgium.be/nl/inschrijvingen-studiedag
- Toepasselijk artikel : « Christophe Dejours, psychiater : « Les soignants sont contraints d’apporter leur concours à des actes qu’ils réprouvent. » »https://www.lemonde.fr/idees/article/2018/02/15/christophe-dejours-psychiatre-les-soignants-sont-contraints-d-apporter-leur-concours-a-des-actes-qu-ils-reprouvent_5257416_3232.html
- Een intéressant artikel van Maurice Corcos over het gebruik van DSM-5.
- https://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=JDP_307_0045&download=1 of zijn boek, « Qui a peur de la maladie mentale. 10 bonnes raisons de se méfier du DSM-5. » Ed. Dunod, Paris, 2015.
- Artikel in De Morgen (17.4.2014) van Stijn Vanheule : https://www.demorgen.be/nieuws/professor-maakt-brandhout-van-psychiatriebijbel-dsm~b6b05002/